Mart ayı hakkında
Doç. Dr. Haluk Berkmen
İçinde bulunduğumuz Mart ayı kadim Roma mitolojisinde savaş tanrısı Mars adıyla ilişkili. Halen devam etmekte olan Rusya-Ukrayna savaşı da Mart ayında başladı. Mart adı üzerinde birçok görüş olsa da en ilginci Mars adının Etrüsklerin çocuk tanrısı Marış adından türetilmiş olduğudur. Marış bir çocuk tanrı olduğundan savaş tanrısı olması mümkün değil. Fakat Etrüsklerin Asya’dan gelip İtalya bölgesine yerleştikleri de biliniyor. Dilleri henüz tam olarak çözülmemiş olsa da, Ural-Altay dil grubundan bir dile sahip oldukları görüşündeyim. Nitekim Etrüskçe ile Macarca arasında ilişkiler bulunmuştur. Keza Türkçe ile de yakın ilişkili olduğu gösterilmiştir. Şu halde, Marış adı Roma halkı tarafından Barış sözünden türetilip aksi anlamda kullanılmış olabilir mi? Çocuk tanrı Marış barışı oluştururken, Mars savaşı başlatan tanrı olmuştur.
Mart ayı genelde soğuk ve tehlikeli bir ay olarak bilinir. “Mart kapıdan baktırır kazma kürek yaktırır” sözü de bu özelliğine işaret eder. Gerçekten de 2022 yılının Mart ayı oldukça soğuk ve tatsız geçmektedir. Pandemi bitmemiş, savaş hemen kuzeyimizde başlamış ve ekonomi de herkesi şaşkın duruma çevirmiştir.
Mart ayı ile Salı günü arasında da ilişki vardır. Romalıların Latin dilinde Salı gününün adı “Martis dies” olup değişik Latin kökenli dillere girmiştir. Fransızca Salı günü “Mardi”, Italyanca “Martedi” ve İspanyolca “Martes” olmuştur. Dilimizde da Salı günü pek sevilmez. “Salı sallanır” sözü de boşuna söylenmemiş olsa gerek.
Güneş sisteminin dördüncü gezegeni olan Mars’ın bir adı da kızıl gezegendir. Kızıl rengi de yüzeyinde bol miktarda demir oksit bulunuşundan dolayıdır. Mars gezegeninde bolca demir bulunmakta ve demir oksitin kırmızı rengi kan ve savaş ile bağdaştırılmaktadır. Ayrıca demir sert bir metal olduğundan sert mizaçlı Mars tanrısı ile de ortak bir özellik içermektedir.
Gezegenin kırmızı rengine atfen Arapça Mars için ateş ile ilişkili Merih sözü de dilimizde kullanılmaktadır.
Merih gezegeninde hayat olma ihtimali oldukça yüksektir. Merih gezegenine gönderilmiş olan Mars Express ve Mars Reconnaissance Orbiter’dan gelen radar verileri her iki kutupta ve orta enlemlerde büyük miktarlarda su ve buz bulunduğunu ortaya koymuştur. Eğer ilerde dünyamız yaşanmaz hale dönüşürse, Mars gezegeninde bir üs kurup orada yaşamayı düşünen insanlar dahi var. Umarım ki savaş tanrısı Mars bize o günleri göstermez.
Yorumlar
Yine kar geliyor İstanbula. Mevsimler biraz kaydı cidden. Nisanda bile kar yağarsa şaşırmam bu durumda.